नयाँ दिल्ली / भारतका पूर्व प्रधानमन्त्री डा. मनमोहन सिंहको ९२ वर्षको उमेरमा निधन भएको छ। भारतीय अर्थतन्त्रको उदारीकरणका प्रमुख वास्तुकारका रूपमा चिनिएका सिंहले २००४ देखि २०१४ सम्म प्रधानमन्त्रीको रूपमा सेवा गरेका थिए। उनको नेतृत्वमा भारतले तीव्र आर्थिक वृद्धि हासिल गरेको थियो।
सिंहको जन्म १९३२ मा ब्रिटिश शासनकालीन भारतको पंजाबमा भएको थियो। उनले क्याम्ब्रिज र अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयबाट अर्थशास्त्रमा डिग्री हासिल गरेका थिए। १९९१ देखि १९९६ सम्म वित्तमन्त्रीको रूपमा उनले भारतीय अर्थतन्त्रलाई उदारीकरण गर्दै विदेशी व्यापार र लगानीका लागि ढोका खोलेका थिए, जसले भारतलाई तीव्र आर्थिक वृद्धिको मार्गमा अघि बढायो।
प्रधानमन्त्रीको रूपमा, सिंहले भारत र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीच ऐतिहासिक आणविक सम्झौता सम्पन्न गरे, जसले दुई देशबीचको सम्बन्धलाई नयाँ उचाइमा पुर्यायो।
यद्यपि, उनको कार्यकालमा केही भ्रष्टाचारका आरोपहरू पनि लागेका थिए, जसले उनको सरकारलाई चुनौती दिएको थियो।
नेपालसँगको सम्बन्धमा, सिंहको कार्यकालमा भारत-नेपाल सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउन विभिन्न पहलहरू भएका थिए। उनले नेपालमा लोकतन्त्रको स्थापनापछि आर्थिक सहयोग र विकासका कार्यक्रमहरू मार्फत नेपाललाई समर्थन गरेका थिए। सिंहको नेतृत्वमा भारतले नेपालसँगको व्यापार र पारवहन सम्झौताहरूलाई पुनरावलोकन गर्दै दुई देशबीचको आर्थिक सम्बन्धलाई थप मजबुत बनाएको थियो। साथै, उनले नेपालमा भूकम्पपछिको पुनर्निर्माणमा पनि सहयोग पुर्याएका थिए।
डा. सिंहको निधनले भारत र नेपाल दुवै देशमा शोकको वातावरण छाएको छ। उनको योगदानलाई सधैं सम्झना गरिनेछ।