आज नेपाल तथा विश्वभरका जोडीहरूले भ्यालेन्टाइन डे मनाइरहेका छन्। यो दिन एक हप्ता लामो उत्सवको अन्तिम र सबैभन्दा विशेष दिन हो। प्रेम व्यक्त गर्ने, उपहार साटासाट गर्ने, र प्रेमको महत्त्वलाई सम्झने परम्परा नेपालमा पनि लोकप्रिय बन्दै गएको छ।
भ्यालेन्टाइन डेको इतिहास
भ्यालेन्टाइन डे सेन्ट भ्यालेन्टाइनको सम्झनामा मनाइन्छ, जसले प्रेमको खातिर आफ्नो जीवन बलिदान दिए। यो परम्परा तेस्रो शताब्दीबाट सुरु भएको मानिन्छ। त्यसबेला रोमन सम्राट क्लडिअस द्वितीयले सैनिकहरूलाई विवाह गर्न निषेध गरे। उनको विश्वास थियो कि विवाहले सैनिकहरू कमजोर बनाउँछ। तर एक पादरी भ्यालेन्टाइनले यस निर्णयको विरोध गर्दै प्रेम गर्ने जोडीहरूलाई गुप्त रूपमा विवाह गराइरहे।
तर जब सम्राट क्लडिअसलाई यसको जानकारी भयो, उनले भ्यालेन्टाइनलाई पक्राउ गराए। जेलमा हुँदा उनले जेलरकी अन्धी छोरीसँग मित्रता गरे। मृत्युदण्ड पाउनु अघि उनले छोरीलाई एउटा पत्र लेखे, जसमा “From Your Valentine” भनेर हस्ताक्षर थियो। यो दिन फेब्रुअरी १४, २६९ ईस्वीमा उनको मृत्युपछि प्रेमको प्रतीकका रूपमा मनाउन थालियो।
नेपालमा भ्यालेन्टाइन डेको लोकप्रियता
नेपालमा भ्यालेन्टाइन डे विशेष गरी युवापुस्तामाझ लोकप्रिय हुँदै गइरहेको छ। यस दिन जोडीहरूले फूल, चकलेट, ग्रीटिङ कार्ड, र अन्य उपहार साटासाट गर्छन्। कफी डेट, रेष्टुरेन्ट डिनर, तथा विशेष आउटिङ प्लान गर्ने ट्रेन्ड नेपालमा व्यापक रूपमा देखिन्छ।
अघिल्लो दशकको तुलनामा, आजभोलि भ्यालेन्टाइन डे मनाउनेहरूको संख्या बढ्दो छ। सामाजिक सञ्जालको प्रभावका कारण पनि यो पर्व नेपालमा लोकप्रिय बन्दै गएको छ।
भ्यालेन्टाइन वीक: एक हप्ता लामो उत्सव
अब भ्यालेन्टाइन डे मात्र एक दिनको होइन, पूरै हप्ता मनाइन्छ। यो उत्सव फेब्रुअरी ७ मा रोज डेबाट सुरु हुन्छ, जहाँ प्रेम व्यक्त गर्न गुलाबको फूल दिन्छन्। फेब्रुअरी ८ मा प्रपोज डे मनाइन्छ, जुन दिन प्रेम स्वीकार गर्ने समय हो। फेब्रुअरी ९ लाई चकलेट डे भनिन्छ, जहाँ जोडीहरूले मिठासको प्रतीक स्वरूप चकलेट साटासाट गर्छन्।
त्यसपछि, टेडी डे (फेब्रुअरी १०), प्रोमिस डे (फेब्रुअरी ११), किस डे (फेब्रुअरी १२), हग डे (फेब्रुअरी १३) हुँदै अन्ततः भ्यालेन्टाइन डे (फेब्रुअरी १४) मनाइन्छ।
के भ्यालेन्टाइन डे पश्चिमी प्रभाव मात्र हो?
नेपालमा कतिपय परम्परावादी समुदायहरूले भ्यालेन्टाइन डे पश्चिमी संस्कृतिको प्रभाव भएको भन्दै आलोचना गर्छन्। उनीहरू भन्छन् कि यो दिन व्यापारिक उद्देश्यका लागि प्रचार गरिएको हो, जसले वास्तविक प्रेमको अर्थ बिर्साउने खतरा पैदा गर्छ।
तर, नयाँ पुस्ताका धेरै नेपालीहरू यो पर्वलाई प्रेम, मित्रता, र खुसी साटासाट गर्ने अवसरका रूपमा हेर्छन्। परम्परा र आधुनिकतालाई सन्तुलनमा राख्दै, उनीहरूले आफ्नै तरिकाले भ्यालेन्टाइन डे मनाउन थालेका छन्।
सामाजिक सञ्जालको भूमिकाः प्रेमको नयाँ तरिका
आजकल भ्यालेन्टाइन डे सामाजिक सञ्जालमार्फत झन् चर्चित बनेको छ। फेसबुक, इन्स्टाग्राम, र ट्विटरमा जोडीहरूले आफ्ना प्रेम कहानीहरू, फोटोहरू, तथा प्रेम सन्देशहरू शेयर गर्छन्। नेपालमा #HappyValentinesDayNepal जस्ता ह्यासट्यागहरू लोकप्रिय बनेका छन्।
भ्यालेन्टाइन डे: केवल प्रेमीहरूका लागि होइन
यो दिवस केवल प्रेमी-प्रेमिकाहरूको लागि मात्र सीमित छैन। परिवारका सदस्यहरू, साथीहरू, तथा प्रियजनहरूलाई प्रेम र सम्मान देखाउने अवसर पनि हो। विद्यालय र कार्यालयहरूमा पनि यो दिवस सानो कार्यक्रमहरू आयोजना गरेर मनाउने चलन बढ्दै गएको छ।
नेपालमा भ्यालेन्टाइन डेको बढ्दो प्रभाव
व्यक्तिगत अभिव्यक्तिको स्वतन्त्रता, सामाजिक सञ्जाल, र बजार प्रवृत्तिले गर्दा भ्यालेन्टाइन डे नेपालमा थप लोकप्रिय हुँदै गएको छ। केहीले यसलाई पश्चिमी प्रभाव मान्न सक्छन्, तर धेरै युवाहरूका लागि यो दिन प्रेम र सम्बन्धको महत्त्व दर्शाउने अवसर हो।
नेपालमा हरेक वर्ष भ्यालेन्टाइन डे मनाउनेको संख्या बढिरहेको छ। प्रेम व्यक्त गर्ने नयाँ तरिका खोज्दै, यो पर्व अब नेपाली समाजको एउटा हिस्साका रूपमा स्थापित हुँदैछ।