दिनेश कुमार
लण्डन / कलाकार मनीष हरिजनको प्रभावशाली र उत्तेजक नयाँ प्रदर्शनी अछुत युटोपिया बेलायतस्थित वेकफिल्डको द आर्ट हाउसमा सुरु भएको छ।
नेपालमा जन्मिएर हाल शेफिल्ड, बेलायतमा आधारित हरिजनले सामाजिक परम्परा, बर्णाश्रम, र धार्मिक संरचनालाई चुनौती दिने प्रभावशाली नयाँ र हालैका कलाकृतिहरू प्रस्तुत गरेका छन्। यो आकर्षक प्रदर्शनी १ मार्चदेखि २४ अप्रिल २०२५ सम्म चल्नेछ।
चम्किला चित्रकलाहरू र पप आर्टबाट प्रेरित मूर्तिहरूको माध्यमबाट उनले जातीय विभेद र विश्वव्यापी अन्यायका मुद्दाहरूसँग पौंठाजोरी खेल्छन् र विश्वभरका सीमान्तकृत समुदायहरूको संघर्षलाई उजागर गर्छन्।
हरिजनको गहिरो व्यक्तिगत कलात्मक अभ्यास उनको आफ्नै अनुभवबाट प्रेरित छ। उनी नेपालमा ऐतिहासिक रूपमा उत्पीडित ूदलितू समुदायका मोचीको छोरा हुन्। उनको कामले प्रणालीगत बहिष्कार र प्रतिरोधको यथार्थतालाई झल्काउँछ, जसलाई उनले शक्तिशाली कलात्मक अभिव्यक्तिमा परिणत गरेका छन्।
कलासँग जोडिएको संघर्ष
२०१२ मा, नेपालमा आयोजित हरिजनको पहिलो एकल प्रदर्शनी विवादास्पद बन्यो जब उनले हिन्दू देवताहरूलाई सुपरहीरोका रूपमा पुनःकल्पना गरे । यसको कारण हिंसात्मक प्रतिक्रिया आयो, प्रदर्शनीको उद्घाटन रातमै बन्द गरियो, र उनलाई मृत्युको धम्की तथा कानुनी कारबाहीको सामना गर्नुपर्यो। अन्ततः, उनी नेपालबाट भाग्न बाध्य भए र बेलायतमा शरण लिनुपर्यो ।
त्यसयता, हरिजनले आफ्नो कला साधना निरन्तर रूपमा अगाडि बढाइरहेका छन्। उनले शेफिल्ड हलम विश्वविद्यालयबाट स्नातकोत्तर गरे र आफ्नो कलालाई सीमान्तकृत, राज्यविहीन, वा प्रणालीगत अन्याय सहने समुदायहरूको आवाजको प्रवक्ता बनाउन प्रयोग गरिरहेका छन्।
पूर्वीय र पश्चिमी शैलीको संयोजन
अछुत युटोपियाले नेपाली लोककथा, समकालीन सांस्कृतिक सन्दर्भ, र विश्वव्यापी वर्ग संघर्षलाई जोड्दै पूर्वीय र पश्चिमी सौन्दर्यशास्त्रको संयोजन गर्छ। पप आर्टबाट प्रेरणा लिँदै, हरिजनले दैनिक श्रमिकहरूलाई नायकका रूपमा चित्रण गर्छन्, जसले ऐतिहासिक कथाहरूलाई चुनौती दिन्छ र जात तथा वर्गप्रति नयाँ दृष्टिकोण प्रस्तुत गर्छ।
उनको कला गरिमा, शक्ति, र सहनशीलताको एक साहसी पुनस्प्रस्तुति हो। अछुत युटोपिया दर्शकलाई समाजमा आफ्नो स्थानबारे सोच्न प्रेरित गर्छ र कला कसरी परम्परालाई चुनौती दिन सक्छ तथा हामी वरपरको संसारलाई पुनस् परिभाषित गर्न सक्छ भन्ने प्रश्न उठाउँछ।
यो सान्दर्भिक र प्रेरणादायी प्रदर्शनी व्यक्तिगत साक्ष्य र सामाजिक परिवर्तनको आह्वान दुबै हो, जसले हामीलाई थप न्यायसंगत र समावेशी भविष्यको कल्पना गर्न आग्रह गर्छ।
