लन्डन — शुक्रबार लन्डनस्थित नेपाली राजदूतावासमा आयोजित उच्चस्तरीय नेपाल-यूके टेक फोरममा दुवै देशका नीति निर्माताहरू, कूटनीतिज्ञहरू, व्यवसायिक नेताहरू र प्रविधि उद्यमीहरूलाई एकसाथ ल्याउँदै व्यापार, लगानी र सहकार्यका नयाँ सम्भावनाहरुबारे छलफल गरिएको छ ।
कार्यक्रमको उद्घाटन गर्दै बेलायतका लागि नेपाली राजदूत चन्द्रकुमार घिमिरे नेपाललाई दक्षिण एशियाको सबैभन्दा लोकतान्त्रिक र समावेशी मुलुकमध्ये एक भएको बताए। पछिल्लो समय भएको आर्थिक तथा नीतिगत सुधारहरूको उल्लेख गर्दै उनले भने, “नेपाल अहिले ऊर्जा निर्यात गर्ने देश बनेको छ र यहाँ जीवन्त आईटी बजार रहेको छ। हामी चितुवाजस्तै दौडिरहेका छौं। राजदूत घिमिरेले बेलायती कम्पनीहरूलाई नेपालमा आईटी सेवा आउटसोर्स गर्न आग्रह गर्दै नेपाल “बेलायतका लागि व्यापार र लगानीको उत्कृष्ट गन्तव्यमध्ये एक” भएको पनि जनाए।
नेपालका लागि बेलायतका राजदूत रब फेनले नेपाल-यूके लगानी र व्यापारमा क्रान्ति ल्याउन अहिले उपयुक्त समय आएको बताए । गोर्खा सैनिक परम्परा, लोकतन्त्रप्रतिको मूल्य र कानूनको शासनजस्ता जनस्तरको गहिरो सम्बन्धलाई स्मरण गर्दै उनले आईटी र नवीकरणीय ऊर्जामा लगानी पुल निर्माणको महत्त्व उल्लेख गरे। “विदेशी लगानीले नेपालमा के गर्न सक्छ भन्ने कुरा हामीले अझै पूरा रूपमा देखेका छैनौं,” उनले भने। नेपालसँग दोहोरो कर उन्मुक्ति सम्झौता सम्पन्न गर्ने तयारी भइरहेको पनि उनले जनाए।
लगानी बोर्डका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुशील ज्ञवालीले आगामी तीन वर्षमा १५ अर्ब अमेरिकी डलर बराबरको विदेशी लगानी भित्र्याउने लक्ष्य प्रस्तुत गरे। उनले भने, “विश्व बैंकका अनुसार, नेपाल दक्षिण एशियामा तेस्रो सबैभन्दा अनुकूल व्यापारिक वातावरण भएको देश हो।” १००% प्रत्यक्ष विदेशी लगानीको अनुमति, ७ वर्षसम्म कर छुट, र मुनाफा पठाउन सकिने सुविधा दिएर नेपाललाई २०३० सम्ममा डिजिटल पावरहाउस बनाउने योजनाबारे जानकारी गराए। उनले सातै प्रदेशमा प्रमुख आईटी पार्क निर्माण र प्रधानमन्त्रीको अध्यक्षतामा आईटी प्रवर्द्धन बोर्ड स्थापना गर्ने योजनासमेत बताए।
बेलायतमामुख्यालय रहेको कम्पनी जेनेस सलुशनका सीईओ अञ्जनी फुयालले प्रविधिमा महिला सहभागिता प्रवर्द्धन र डिजिटल पहुँच विस्तार गर्न आफू प्रतिबद्ध रहेको बताए। नेपालमा लागत कम र गुणस्तर उच्च रहेको एक दुर्लभ संयोजन पाइन्छ भन्दै उनले बेलायतका कम्पनीहरूलाई नेपालमा लगानी गर्न आग्रह गरे।
डोल्मा इम्प्याक्ट फन्डका संस्थापक टिम गोचरले कृत्रिम बुद्धिमत्ता र डेटा सेन्टरमार्फत नेपालको उत्पादनशीलता बढाउने अपार सम्भावना रहेको जनाए। उनले भने, “हामीलाई चाहिएको हो मस्तिष्क र ब्रडब्यान्ड — नेपालसँग दुवै छन्।” उनले नेपालको चिसो मौसम, स्वच्छ ऊर्जा र डिजिटल जनशक्तिलाई विश्वस्तरीय डेटा सेन्टरहरू निर्माण गर्न उत्कृष्ट आधारको रूपमा चित्रित गरे।
लेखापाल सेवा आउटसोर्सिङमा अगुवा सरोज सापकोटाले १० वर्षअघि पाँच कर्मचारीबाट सुरु गरिएको कम्पनी अहिले ८५ जनासम्म विस्तार भएको बताए। “हामीले नेपाललाई सस्तो श्रमका लागि नभई गुणस्तरका लागि रोजेका हौं,” उनले भने।
फोरममा आयोजित प्यानल छलफलहरूमा डिजिटल नियमन, सार्वजनिक-निजी साझेदारीमा विश्वास निर्माण, स्वास्थ्य प्रविधिमा नवीनता, र लगानीको रूपरेखाबारे गहिरो संवाद भयो। अक्सफोर्ड विश्वविद्यालय क्लिनिकल रिसर्च युनिटकी लुइस थ्वेट्सले नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रमा डेटा पहुँच र अखण्डताको आवश्यकता औंल्याइन्, भने अन्य विज्ञहरूले नेपालको आईटी शासनको परिपक्वतामा सकारात्मक प्रगति भएको उल्लेख गरे।
नेपाली राजदूतावास फोद्वारा आयोजित उक्त फोरमले डिजिटल व्यापार र नवीनताको क्षेत्रमा नेपाल एक टेक हबको रूपमा उदाउँदै गएको पुष्टि गर्यो। छलफलहरूमा यूके-नेपाल सेंटर अफ एक्सिलेन्स, एआइ तथा एलएलएममा सहकार्य, र द्विपक्षीय सम्झौताहरूमार्फत आईसीटी र स्टार्टअप इकोसिस्टम प्रवर्द्धन गर्ने प्रस्तावहरू पनि प्रस्तुत गरिएका थिए ।
